کلنگ فراموشی بر پیکر پروژه‌های ناتمام مشهد | آقای استاندار! مخاطب این گزارش شما هستید
هفته دولت درحالی فرا می‌رسد که برخی از پروژه‌های روی‌زمین‌مانده استان نیازمند پیگیری جدی برای به ثمر رسیدن است، آقای استاندار باز هم می‌گوییم که مطالبات روزی زمین مانده خراسانی‌ها و مشهدی‌ها فراموش نشود.
بنیامین یوسف‌زاده | شهرآرانیوز؛ از غروب دولت ۲۸ روزه شهیدان رجایی و باهنر ۳۹ سال می‌گذرد. از تابستان خونین سال ۶۰ تاکنون، یاد و خاطره آنها در تاروپود روز‌های سال در شهریورماه به هم گره می‌خورد تا دوباره از دولت و دولت‌مردان سخن بگوییم؛ دولتی که حالا هم وظایفش با ۴ دهه قبل از زمین تا آسمان تفاوت پیدا کرده، هم انتظارات مردمی از آن به کمال رسیده و هم با خزانه‌ای مواجه است که به دلیل ۲ مؤلفه نخست، در بعضی موارد کفاف انجام اقدامات بنیادین را نمی‌دهد. گواه آن هم در همین استان خودمان پروژه‌های ریز و درشتی است که همه‌ساله در همین ایام فهرست می‌شود و تا سال بعد فقط وعده و وعید‌های نصف‌ونیمه مسئولان را درباره آنها آذین بخش مطالبمان می‌کنیم.
آن‌قدر از پروژه‌هایی نظیر خط برقی مشهد-تهران، خطوط ریلی بین‌شهری و حومه‌ای، آزادراه حرم تا حرم، بودجه زیارت، انتقال آب، حریم اختلافی مشهد و حاشیه شهر گفته‌ایم و شنیده‌اید که شاید ذکر دوباره آنها جذابیتی نداشته باشد، اما برای یادآوری به مسئولان بر خود فرض می‌دانیم که دوباره این موضوعات را متذکر شویم. آقای استاندار! در کنار تبریک فرارسیدن هفته دولت، مخاطب اصلی سطر‌های این گزارش شما هستید. می‌دانیم که کار بر دولت‌مردان استانی در روز‌هایی که خزانه متمرکز کشور اندوخته‌اش را با قطره‌چکان نصیب استان‌ها می‌کند، سخت‌تر از هر زمانی است و ستاندن حق هم‌استانی‌ها از پایتخت‌نشینان هم به مثابه گذر از هفت‌خان رستم؛ اما باز هم می‌گوییم که مطالبات روزی زمین مانده خراسانی‌ها و مشهدی‌ها فراموش نشود.
ردیفی که ردیف نیست
۱۱ سال از تصویب ردیف بودجه‌ای به نام «زیارت» می‌گذرد و بااین‌حال این ردیف بودجه حالش به‌هیچ‌وجه ردیف نیست. بودجه زیارت در این یک دهه همانند یک تکه گوشت قربانی بین شماری از مدعیان دست‌به‌دست شده و البته خیری هم از آن به شهر یا استانی نرسیده است. به گفته محمدصادق براتی، معاون هماهنگی امور زائران استانداری خراسان‌رضوی، با توجه به وضعیت مالی کشور، دولت در این ردیف، بودجه‌ای اختصاص نمی‌دهد؛ هرچند ردیف بودجه زیارت که در سنوات گذشته در بودجه کل کشور وجود داشت همچنان نیز وجود دارد. تیرماه سال گذشته پیگیری‌ها برای برپایی مجدد کارگروه ملی زیارت شروع و در آذرماه اولین جلسه این کارگروه به ریاست رئیس‌دفتر رئیس جمهور برگزار شد که ۱۸مصوبه داشت؛ مصوباتی که حالا بعد از گذشت تقریبا ۱۰ ماه همچنان مسکوت مانده است.
ماجرای بودجه زیارت به ۸ آبان ۸۸ برمی‌گردد؛ زمانی که جلسه هیئت دولت وقت، به مناسبت میلاد امام هشتم (ع) در مشهد برگزار و قرار شد در مدت ۵ سال پی‌درپی، سالانه ٢٠٠ میلیارد تومان و در مجموع ۱۰۰۰ میلیارد تومان به خراسان‌رضوی اختصاص یابد. در سال اول اجرای آن، مبلغی که دست استان را گرفت چیزی حدود ٨٠ میلیارد تومان بود. سال دوم اجرا با تصویب برنامه پنجم توسعه هم‌زمان شد. طبق ماده ١٢ این قانون، شهر‌های قم و شیراز هم مشمول دریافت بودجه زیارت شدند. سال ٩١ اتفاق تازه‌تری رخ داد و یکی از نمایندگان در صحن علنی مجلس پیشنهادی مطرح کرد که به مذاق تمام استان‌ها خوش آمد. پیشنهاد از این قرار بود که تمام استان‌های میزبان امامزادگان از بودجه زیارت سهم داشته باشند و شد همان چیزی که نباید می‌شد.
قطاری که شارژ نشد
خیلی از خبرنگاران مشهدی بهمن سال ۹۰ را هنوز فراموش نکرده‌اند؛ روزی که همراه وزیر وقت راه و شهرسازی راهی ایستگاه سنگ بست فریمان شدند تا پس از ۸ سال انتظار و پس از لغو شدن اجرای پروژه قطار مغناطیسی مشهد-تهران در سال ۸۹، کلنگ پروژه‌ای را به زمین بزنند که قرار بود دوساله زمان سفر در مسیر مشهد به پایتخت را به نصف کاهش دهد. علی نیکزاد که حالا بر یکی از کرسی‌های مجلس تکیه زده است، آن روز‌ها رقم ریالی پروژه برقی کردن قطار مشهد-تهران را ۴۱۰۰ میلیارد تومان برآورد کرد و با اطمینان گفت که این پروژه را به سرعت پیش خواهد برد؛ موضوعی که نه در دولت دهم به نتیجه رسید و نه دولت‌های یازدهم و دوازهم توانستند برایش قدمی از قدم بردارند. درست ۴ سال بعد از آغاز کلنگ‌زنی نمایشی این پروژه، در بهمن‌ماه سال ۹۴ خبرنگاران با دعوت عباس آخوندی، وزیر وقت راه و شهرسازی، به ایستگاه راه‌آهن مشهد رفتند تا در حرکتی جالب کلنگ پروژه‌ای که هیچ‌گاه شروع نشده بود این بار به دست رئیس دولت تدبیر و امید دوباره به زمین بخورد.
زمان اجرای این پروژه در آن روز ۳ سال‌ونیم با اعتباری معادل ۶۰۰۰ میلیارد تومان برآورد شد؛ یعنی اگر همه کار‌ها درست پیش می‌رفت، باید شهریورماه سال گذشته و هم‌زمان با هفته دولت به بهره‌برداری می‌رسید که البته این پروژه تاکنون رهاوردی جز ۲ مراسم پرطمطراق بهره‌برداری، آن هم در دولت‌های متفاوت به خود ندیده است. طی این‌سال‌ها حرف و حدیث‌های زیادی نیز برای جذب فاینانس چینی برای این قطاربرقی مشهد-تهران به میان آمد که با پا پس کشیدن چشم‌بادامی‌ها هیچ‌گاه جدی نشد. بااین‌حال، اردیبهشت‌ماه امسال بود که زمزمه‌هایی مبنی بر تأمین مالی آن از طریق بورس مطرح شد.
ادامه بدقولی چینی‌ها در پروژه‌های ریلی
اما بدقولی چینی‌ها فقط به همراهی نکردن آنها در مناسبات ارزی برای پروژه قطاربرقی ختم نشده است. در سال‌های اخیر و با خدشه‌دار شدن برجام، بسیاری از وعده‌های مسئولان پکن در ورودشان به پروژه‌های ریلی ایران هم لغو شد. نمونه آن پروژه خط آهن مشهد-زاهدان و مشهد-گرگان است که چینی‌ها پس از کش‌وقوس‌های فراوان اعلام کردند که فعلا قصدی برای ورود به این طرح‌ها ندارند. پروژه خط آهن مشهد-زاهدان به گفته مدیران مربوط فقط در فاز نخست به رقمی بالغ بر ۳ میلیارد دلار نیازمند است و برای پروژه مشهد-گرگان هم اگر قرار بود چینی‌ها مشارکت کنند باید ۱۸ میلیارد یوآن کنار می‌گذاشتند. پروژه‌هایی که با ورود استانداری و تسهیل در روند جذب سرمایه‌گذار داخلی و حتی استانی، همانند آستان‌قدس‌رضوی، می‌شود به اجرای آنها امید داشت.
آزادراهی که آزاد نیست
مشابه قطاربرقی مشهد-تهران که پروسه شارژ شدن آن به یک دهه می‌رسد، پروژه‌ای در استان وجود دارد که تنه به تنه مهم‌ترین طرح‌های روی‌زمین‌مانده شرق کشور می‌زند. آزادراه حرم تا حرم هم پروژه‌ای است که مثل خیلی از پروژه‌های طلسم‌شده، کلیدش در دوره دهم ریاست‌جمهوری به زمین خورده و هنوز دولتی نتواسته است این بار سنگین را از زمین بلند کند.
این آزادراه در مهرماه سال ۸۹ با هدف اتصال استان قم به خراسان‌رضوی کلید خورد و قرار بود تا پایان دولت دهم در سال ۹۲ به بهره‌برداری برسد. بر اساس قرارداد دولت دهم و قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) سهم بخش دولتی در این پروژه ۷۰ درصد و سهم بخش خصوصی ۳۰ درصد پیش‌بینی شده بود، اما به دلیل مشکلات اقتصادی این طرح در استان ما متوقف ماند.
سال ۹۴ نیز وزیر وقت راه و شهرسازی عملیات اجرایی یکی از مهم‌ترین فاز‌های آزادراه حرم تا حرم، یعنی مسیر سبزوار-نیشابور-مشهد، را در زمینی بیرون از مشهد آغاز کرد. آن‌گونه که عباس آخوندی اعلام کرده بود قرار بود این بخش از طرح نیز ظرف ۳ سال به بهره‌برداری برسد، اما تاکنون پیشرفت اجرای این قطعه از آزادراه در خراسان‌رضوی بسیار کم بوده است. قرارداد مشارکت ساخت قطعه مشهد-نیشابور نیز به طــول ۳۳ کیلومتر در تیرماه ۹۶ در یک قرارداد ۳۶ ماهه به پیمانکاری قــرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) واگذار شده بود. حال و روز ردیف بودجه سالیانه این پروژه هم بهتر از ردیف بودجه زیارت و قطاربرقی نیست و دولتی‌ها و مجلسی‌ها، همه‌ساله فقط بودجه‌ای بسیار ناچیز را به سمت این‌گونه پروژه‌ها سوق می‌دهند.
حاشیه ناتمام
از حاشیه شهر مشهد هم که بهتر است چیزی نگوییم که اگر ورود جدی‌تری از سوی دولت‌ها در این زمینه صورت می‌گرفت، شاید شاهد بافتی متفاوت از بافت کنونی در این محدوده‌ها بودیم. باری؛ آقای استاندار حرف برای گفتن زیاد است و ذکر تمامی پروژه‌های مهم و کاربردی روی‌زمین‌مانده استان در این مجال اندک نمی‌گنجد. بدون شک اگر در واپسین سال دولت تدبیر و امید، راه چاره‌ای برای حل مشکلات پروژه‌ها پیدا کردید، شاید برخی از زخم‌های ناسور این خطه بهبود یابد. اما آقای استاندار! اگر درباره این موضوعات قبول کنیم که سهم تأثیرگذاری استان به واسطه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی و البته ضعف در رایزنی‌ها، تابه‌حال از دایره تدبیر استان فاصله داشته است، اما گره برخی از پروژه‌ها فقط و فقط به دست شما باز می‌شود حداقل وعده آن هم در دوره خودتان به مردم داده شده است.
نمونه آن را نیز می‌توان در وعده راه‌اندازی فرودگاه جدید مشهد و ایجاد یک شهر فرودگاهی برای دومین کلانشهر ایران دید که پس از ورودی جنجالی و پرسروصدا از سوی استانداری حالا به محاق فراموشی رفته است. اگر از هر مدیری هم که در این زمینه دستی بر آتش دارد سؤالی کنیم یا نمی‌داند چه اتفاقی قرار است در این حوزه بیفتد، یا برنامه دقیقی در این زمینه ندارد. شیوع کرونا حتی باعث شده است برخی از پروژه‌های در دست مطالعه مثل اجرای باند سوم نیز به حاشیه رانده شود. پارادوکس و دوگانه اجرای باند سوم و سالن ترانزیت جدید فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد هم‌زمان با انجام مطالعات جابه‌جایی فرودگاه به بیرون شهر هم از آن دسته موضوعات است که جای بسی تأمل دارد. حال این عزم استاندار خراسان‌رضوی را می‌طلبد تا ابهامات موجود بر سر این پروژه را نیز شفاف کند.
پروژه‌هایی که فقط پیگیری می‌خواهد
اما در این میان هستند پروژه‌هایی که اگر نیم‌نگاهی به آنها شود، مسیر حرکتشان تغییر خواهد کرد. پروژه انتقال آب از دوردست‌ها که هم مجوز‌های آن صادر شده است و هم قرار نیست پولی را از خزانه دولتی برداشت کند، نباید به دلایلی نامعلوم روی زمین بماند. این وظیفه شماست آقای استاندار که با تشکیل جلسه‌ای راهبردی با ۲ همتای دیگر خود در استان‌های خراسان‌جنوبی و سیستان‌وبلوچستان و با پای کار آوردن مدیران کشوری، کلید این طرح را روشن کنید. حریم اختلافی مشهد و طرقبه‌شاندیز که سال‌ها در بغض نگاه‌های شهرستانی سوخته و ساخته هم از آن‌دسته موضوعاتی است که سرپنجه تدبیر اجرایی‌ترین مقام استان را می‌طلبد. نباید گذاشت با ندانم‌کاری‌های برخی از مدیران، شاهد خین عرب شماره ۲ در ضلع جنوب غربی مشهد باشیم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
